Bij de renovatie van kades en bruggen in Amsterdam komt 160-250 jaar oud Europees naaldhout vrij, wat met dit project toegepast wordt als drijflichaam voor tuinen. De robuuste kaders maken de tuinen zelfs transporteerbaar over water.
Er is een samenwerkingsverband opgezet om dit project mogelijk te maken. De Gemeente heeft dit hout als pilot ter beschikking gesteld voor de Waterkaravaan. Dura Vermeer Infra Regio Noord West, sponsor van de Waterkaravaan en aannemer van de kade renovatie van de Jacob Catskade, geeft invulling aan haar SROI (Social Return On Investment) verantwoordelijkheid door inhuur van sociale firma Amsterdams Grachtenhout B.V. voor de productie van de houtconstructies voor de drijvende tuinen, en het transport van de feestelijke expeditie. Omdat het Amsterdams Grachtenhout een continue stedelijke reststroom is, zouden de tuinen met Amsterdams Grachtenhout geproduceerd kunnen worden.
Waterschap Amstel Gooi en Vecht steunt de Waterkaravaan inhoudelijk en financieel. Rijkswaterstaat ondersteunt het onderzoekstraject wat volgt na de zomerexpeditie en sponsort de digitale watersafari ‘In de Waterweg', de interactieve verbeelding van het onderwaterleven.
“Water is een bron van leven”
Water is een bron van leven. De drijvende tuinen in de Waterkaravaan maken dit goed zichtbaar. Rijkswaterstaat is beheerder van onder andere het IJ en het Noordzeekanaal. Wij investeren in vergroening van oevers, zoals bij Natuurvriendelijke oever Buitenhuizen. Samen met onze partners in de regio zorgen we er ook voor dat vissen sluizen en gemalen kunnen passeren via vispassages. In dit stedelijke gebied zijn echter weinig mogelijkheden voor natuurlijke oevers met waterdieren en vis hun thuis vinden. De Waterkaravaan heeft op creatieve wijze toch een mooie manier gevonden: een drijvend ecosysteem waar veel levensvormen van kunnen genieten.
“Vanuit projecten waarde toe voegen aan de waternatuur”
Als Dura Vermeer hebben we veel projecten langs (kades) en over het water (bruggen) en komen steeds meer tot het inzicht dat we vanuit onze projecten waarde toe kunnen voegen aan de waternatuur. Zowel in wat we maken als hoe we het maken. De nieuwe KRW (Kaderrichtlijn Water) 2027 geeft hier duidelijk aan dat we hierin met elkaar nadrukkelijk een verbetering op moeten laten treden. Door mee te werken aan de Waterkaravaan hopen we samen duidelijker te krijgen welke verbetering op waternatuur drijvende tuinen met zich mee kan brengen. Dit sluit ook mooi aan op ons programma Ruimte voor Natuur.
“Dankzij Maarten zitten er ook hellende tuinen in de Waterkaravaan”
Initiatiefnemer Amber: ‘Maarten is vanaf het begin van dit project ondersteunend geweest in dit project en hij heeft een mooie visie op drijvende tuinen die goed zijn voor stedelijke ecologische waterkwaliteit. Én hij is op een constructieve manier kritisch geweest. Dankzij Maarten zitten er ook hellende tuinen in de Waterkaravaan. Maarten is ook betrokken bij onderzoek naar de impact van drijvende tuinen.’
“Het project past goed bij onze programmalijn De Nieuwe Kaart”
Van de website; ‘Op 27 oktober 2025 bestaat Amsterdam 750 jaar, en dat vieren we samen! Stichting Amsterdam 750 organiseerde acht rondes waarin Amsterdammers subsidie konden aanvragen voor hun idee voor de viering. Het resultaat? Een viering door en voor iedereen. Ontdek de unieke kado’s die Amsterdammers aan hun jarige stad geven.‘
Dankzij de startsubsidie van Stichting Amsterdam 750, kon dit project uitgevoerd worden. De vereiste 50% co-financiering heeft ervoor gezorgd dat er professionele partijen aanhaakten die inhoudelijk zeer betrokken zijn bij de doelstelling van dit project.
“De Waterkaravaan verrijkt onze Zoöp met het onzichtbare leven onder de waterlijn”
Als Zoöp zijn we een organisatie waarin wij mensen samenwerken met ‘anders-dan-menselijk’ leven. Dus we nemen mèt de planten, dieren en elementen om ons heen beslissingen over wat we doen en laten. (Zoë is Grieks voor ‘leven’, en coöp voor samenwerking). Als Zoöp dragen we zo bij aan ecologische ‘regeneratie’: met onze acties willen we de gezondheid van soortengemeenschappen in onze omgeving ondersteunen en verbeteren. Het liefst zowel in de grond, als in het water, op het land en in de lucht. Wij hebben een Spreker voor de Levenden opgenomen in onze organisatie, als adviseur en ecologisch raadgever bij belangrijke beslissingen. Onze Spreker van de Levenden is Thijs de Zeeuw - van onder andere Ambassade van de Noordzee en het nieuwe leeuwenverblijf in Artis.
“Milieuvriendelijk familiebedrijf”
Marcel runt het familiebedrijf (Marcels moeder staat op de foto) en werkt zo milieuvriendelijk mogelijk. Met een plantenpotje in aarde van Marcel koop je dus gelijk een klein gezond ecosysteempje. ‘Wij maken zelf een milieuvriendelijk bestrijdingsmiddel van brandnetel.’ Marcel levert direct aan projecten van particulieren bedrijven of gemeenten en werkt vaak mee aan natuurvriendelijke oevers. Hij combineert het leveren van (inheemse) waterplanten met locatiegericht advies.
“Het spanningsveld tussen waterveiligheid en ecologie”
Als gebiedsonderhoudend bedrijf hebben wij veel met het water te maken, wij maaien de watergangen schoon voor voldoende aan- en afvoer van water, daarnaast biedt het water ruimte aan veel flora en fauna. Ons werk bevindt zich op het spanningsveld tussen waterveiligheid en ecologie. Positief dat de Waterkaravaan aandacht geeft aan dit stukje onderbelichte stad. Naast gebiedsonderhoud telen wij Lisdodde in de Burkmeer in Amsterdam-Noord.
“Water tot leven brengen voelt als magie”
Stichting Waterplant zet zich al vele jaren in om projecten in verschillende steden te ondersteunen. Vanuit een 40-jarige ervaring met waterplanten geven wij advies over welke planten het best op diverse plekken groeien.
Kees is van mening dat er in stadsgrachten, sloten, meren en vennen onderwaterplanten geplaatst worden en mogen groeien. De planten hebben een zuiverende werking waardoor het water helder wordt. Hierdoor zal het water tot leven komen en de biodiversiteit aansterken. ‘Soms wordt er gemaaid zonder rekening te houden met jongen van bijvoorbeeld kikkers en salamanders. Er hoeft ook maar 1/3 van de waterplanten gemaaid te worden. Planten bewegen mee als je ze vast laat zitten, ze houden helemaal niet zoveel tegen. Bovendien krijgen de exoten die in de winter doorgroeien anders te veel ruimte om te groeien’.
“Van doctor naar slootdokter”
Sara is gepromoveerd moleculair bioloog en sinds twee jaar in de leer bij de waternatuur. Je mag ook zeggen slootdokter in opleiding want bij haar missie om levenloze sloten in oases van leven te transformeren, komt heel wat kijken. Ze experimenteert veel met de kweek van inheemse waterplanten om te onderzoeken wat ze nodig hebben en geeft daarnaast ook natuureducatie.
Bovendien kookt ze met wat zij zelf oogst uit de sloot! Wist je dat mensen in Nederland vroeger heel veel waterplanten aten? Aan de sloothapjes zit een ultra duurzaam aspect: elke plant die we gebruiken geeft de natuur een boost. Zo verrijkt vanzelfsprekend het onderwaterleven. Ook de exotische Amerikaanse Rivier - die een kaalslag in de onderwaternatuur veroorzaakt - verwerkt ze graag in haar maaltijden.
“Grond-, weg- en waterbouwbedrijf met verstand van planten”
Liesbeth heeft het bedrijf van haar vader Jan overgenomen, die er ook nog steeds werkt. Jan heeft 60 jaar grond- weg en waterbeheer gedaan, en is toen begonnen met natuurvriendeljke oevers en waterzuivering. Liesbeth is bioloog en studeerde af op helofytenfilters. Ze kweken zelf veel planten. Hun focus ligt op oevers en daken, en ze hebben - ook in Amsterdam - veel drijvende tuinen gerealiseerd met kurk als drijfbasis.
Jan vertelt aan de keukentafel enthousiast hoe hij vroeger al op het idee kwam om bossen twijghout in het water onder drijvende eilandjes te hangen als vissenrif. Liesbeth heeft vanaf het begin haar kennis met passie gedeeld en staat altijd open voor nieuwe mogelijkheden. Ze experimenteert in de Waterkaravaan met een innovatief soort ‘moeraskussen’.
“Verantwoordelijkheid voor de samenleving en leefomgeving nemen”
Amsterdams Grachtenhout B.V. is als een sociale onderneming gestart door ondernemers die naast hun commerciële activiteiten ook verantwoordelijkheid voor de samenleving en leefomgeving nemen. Amsterdams Grachtenhout B.V. heeft twee doelen: ‘Wij zien veel mensen die in de huidige maatschappij niet mee kunnen en we vinden het belangrijk voor hen een prettige en duurzame werkplek te organiseren. Er wordt bij renovaties van bruggen, kades en grachtenpanden in Amsterdam veel materiaal als afval vernietigd. Wij vinden het belangrijk dit materiaal een tweede leven te geven.’ Bart zet zich in voor een goeie werkomgeving en voor het hergebruik van het 160-250 jaar oude hout. Hij is een basiswaarde voor de Waterkaravaan als coördinator van de werkzaamheden vanaf de eerste tests tot de realisatie van de prototypes, alle tien de casco’s en de transporten.
“Alle kansen benutten om biotopen te bouwen in de stad”
Voor de Waterkaravaan hebben we robuuste modules in Grachtenhout ontwikkeld, met matrixachtige structuren die houvast en luwtes creëren. Ik gebruik lokale en hergebruikte materialen, en weeg af hoe snel iets mag composteren. Onderwaterplanten zijn nog een flinke uitdaging, wat werkt in een sloot lukt niet persé in de stad. Ik zie de Waterkaravaan dan ook als een voortschrijdend ontwerponderzoek vol experimenten, waarbij het ook wel eens mis mag gaan, en daar leer je weer van. Ik zocht hier innovatieve partners bij die vanuit dezelfde visie op materiaalgebruik en waterecologie hun mooie producten toepassen of door ontwikkelen in de Waterkaravaan.
Er zijn veel kansen om biotopen te bouwen in de stad. Er zouden veel meer stadsecologen moeten zijn, die altijd mogen meedenken.
“Uitvaren, rijklussen, en werkzaamheden op het terrein”
Coco heeft zijn VCA veiligheidscertificaat aannemerij hier gehaald. ‘Ik vind het werk hier hartstikke leuk om te doen. Gaten boren voor de Waterkaravaan was onze derde klus.’
Rikky heeft zijn heftruckcertificaat hier gehaald. ‘Eerst hebben we het Grachtenhout schoongespoten, toen hebben we een mal gemaakt. We hebben het hout opgestapeld en de tuinen steeds verder gemaakt tot er goedkeuring was. Uiteindelijk hebben we heel veel gemaakt’.
Cor: ‘Ik vind alles leuk hier. Ik heb van mijn hobby mijn werk gemaakt. Ooit deed ik bij Rijkswaterstaat onderhoud en herstel van bruggen, beschoeiingen en sluisdeuren.’
Sammy: ‘Het werk is afwisselend, soms heb je projecten waarbij je mag uitvaren, soms zijn er rijklussen en soms werkzaamheden op het terrein. Ik heb mijn GPI (Generieke Poortinstructie) hier gehaald.’
“Een toekomst die omhoog groeit”
Erik Hobijn werkt aan drijvende Rietzuddes op de Nieuwe Meer. Waar hij eerst experimenteerde met mycelium als drijvend groeimateriaal, ontwikkelde hij nu een plantaardig en circulair bouwblok: Wortelbeton©. Dit is gemaakt van slootrestmateriaal - geselecteerde rietrhizomen (wortelstokken) - die groeien onder gecontroleerde omstandigheden met nagebootste getijden en een uniek mengsel van voedingsstoffen. Een nieuwe manier van 'bodemboeren' waarin natuur en techniek samensmelten. Wortelbeton© vormt de basis voor het kweken van rietveen of 'Hollandveen'. Erik ontwikkelt een systeem dat hij de VeenMotor noemt: een methode om bodemgroei mogelijk te maken tot wel zeven meter hoogte. Wortelbeton slaat méér CO₂ op dan welk gewas dan ook. Vanaf het begin deelt Erik zijn visie, kennis en netwerk met de Waterkaravaan. Zijn vernieuwende ideeën en tomeloze energie zijn een bron van inspiratie voor het hele project.
“Join the Green Revolution”
‘Het begon illegaal maar het is nu serieus. Jasper Riehm, alias That Weird Plant Guy, vergroent de stad met zijn kunstwerken’. (Uit: Het kan wel. Groener eerlijker en leuker leven). Jasper heeft in samenwerking met de Waterkaravaan, team Willoasis en de ‘Willow Crew’ op het Marineterrein misschien wel de eerste wilgenkoepel ooit op een drijvende tuin gemaakt, binnen het project Dobbernatuur. Jasper leerde de Willow Crew ‘eggbaskets’ van wilg te vlechten, die op de Waterkaravaan fantastisch functioneren als moerastuintjes. Vol enthousiasme werkt Jasper aan de groene revolutie, nu dus ook op het water.
“Insecten verdwijnen in stilte”
Insecten verdwijnen in stilte. Hun leefruimte wordt verhard, vergiftigd, vergeten. Zonder hen valt het systeem uit balans - in de stad, én in de natuur. Underbug maakt schuilplaatsen voor de vergeten insecten van het insectenrijk. Zowel decoratie, als functionele plekken voor soorten die nergens anders terechtkunnen. Met de Toren van Babel aan boord van de Waterkaravaan vragen we aandacht voor wat vaak wordt overgeslagen: het krioelende leven onder onze voeten. Drijvende tuinen bieden een kans om ook deze bewoners terug te brengen. Underbug pleit voor een wildere stad, waarin zelfs op het water ruimte blijft voor rafelranden, resten en rebels gedierte.
“100% natuurlijke Bio-Floats”
Bij Dutch Water Tech geloven we in duurzame verbetering van stedelijk water. Onze Bio-Floats zijn daar een voorbeeld van. Deze zijn perfect in het verbeteren van de biodiversiteit.
Wij onderscheiden ons door onze drijvende eilanden van 100% natuurlijke materialen te maken. Ook werken we samen met een sociale werkplaats bij het bouwen van de eilanden. De planten kiezen we per project samen met de opdrachtgever uit. Deze planten zijn overigens allemaal inheems.
Ook werken we hard aan het toevoegen van ondergedoken waterplanten aan onze Bio-Floats. Zo krijgt de natuur zowel onder als boven water een boost!
“We hebben doorgroeimogelijkheden die ze ook pakken”
‘De deelnemers hebben echt passie, met name werk op de boot vinden ze leuk, ze zijn leergierig en we hebben doorgroeimogelijkheden die ze ook pakken. Zoals Rikky die zijn lascertificaat gaat halen.’ Er zijn leerlijnen vanuit Cordaan van niveau 1 tot 12 en de begeleiders stellen een ondersteuningsplan op per deelnemer. ‘Het werk bij Amsterdams Grachtenhout is heel leuk, het is heel breed. Ik regel ook alle afspraken en mensen kunnen bij mij hun ei kwijt, ik ben een luisterend oor. Iedereen heeft zijn eigen kwaliteiten.’ Het team heeft het echt getroffen met Cor. ‘Hij is heel breed en technisch en kan van alles. Cor leert van mij maar ook vice versa.’
“Ruimte voor leven midden in de stad”
Bij Waardenburg Ecology geloven we dat natuur en stad elkaar kunnen versterken. Gezonde grachten, sloten en plassen zijn van groot belang voor planten, dieren én mensen. Daarom werken we aan slimme oplossingen om waternatuur, waterkwaliteit en ecologische veerkracht in stedelijke gebieden te herstellen en te versterken. Denk aan vispassages, natuurvriendelijke erosiebestendige oevers, een vangsysteem tegen invasieve kreeften en drijvende eilanden zoals deze. Met onderzoek, advies en ontwerp helpen we gemeenten, waterschappen en bewoners om biodiversiteit in en rond het water te vergroten. Zo maken we samen ruimte voor leven - boven én onder water - midden in de stad. Exotische rivierkreeften richten veel schade aan in onze wateren: ze eten onderwaterfauna, waterplanten en verstoren de oeverstructuur. Hierdoor wordt het water troebel en wordt het ecologisch evenwicht verstoord. Daarom moeten de uitheemse kreeften worden bestreden. Waardenburg Ecology ontwikkelde een unieke innovatieve vangmethode: de Craybar
“Producten om het natuurlijke herstelproces op gang te brengen”
BESE ontwikkelt biologisch afbreekbare en circulaire producten voor het herstel van ecosystemen. Met deze producten stimuleren we het natuurlijke herstelproces. Hierdoor kunnen habitats op eigen kracht herstellen en blijft er uiteindelijk alleen een gezond natuurlijk systeem over.
In de Waterkaravaan zit een ondiepe vijverbak met composteerbare BESE-elementen. Op deze elementen groeien waterplanten en waterfilterende organismes, zoals mosselen en sponzen, die lokaal de biodiversiteit en waterkwaliteit verbeteren.
"Stadswaternatuur als basis voor een klimaatbestendige leefomgeving"
Bij Eco-Infra Solutions geloven we in stadswaternatuur als basis voor een gezonde, klimaatbestendige leefomgeving. Met totaaloplossingen zoals Aqua-Flora en groene oevers versterken we biodiversiteit, waterkwaliteit en stedelijke verkoeling. We investeren continu in innovatie en onderzoek, en werken samen in consortiums en partnerships. Zo blijven we vooroplopen in duurzame, natuurinclusieve oplossingen. Onze aanpak verbindt ecologie, economie en maatschappij – op weg naar een veerkrachtige en groene toekomst.
In de Waterkaravaan is een AQF Eco-Floatland® te zien met glasschuimbrokken, een lichtgewicht, poreus materiaal gemaakt van gerecycled glas. Dit glasschuim is geoptimaliseerd om langer te blijven drijven. Nautilus leverde ook schanskorven voor onderwaterplanten, en bouwde de ‘VisMatroesjka’ met drie schanskorven in elkaar: naar binnen toe krijgt deze een steeds fijnere maaswijdte, zodat ook kleine vissen veilig kunnen schuilen.
"Nieuwe natuur kan alleen door en met natuur gemaakt worden"
Waternatuur is onmisbaar voor het terug in balans brengen van de relatie tussen mens en natuur. Door middel van drijvende kurkelementen met een weelde aan bloemen, struiken en planten draagt DobberWeelde bij aan de ontwikkeling van biodiversiteit in stedelijk gebied, zichtbaar en toegankelijk. Uniek hierin is het gebruik van een 100% bio-based binder die de kurk bijeenhoudt. Dit past in onze visie dat nieuwe natuur alleen door en met natuur gemaakt kan worden.
"De digitale watersafari is een feestje om aan te werken"
Ik was er in eerste instantie mee bezig dat De Waterkaravaan een mooie website zou krijgen. Met het juiste kleurgebruik en alles goed vindbaar. En dan de digitale watersafari, wat een feest om aan te werken! Al die diertjes en plantjes tekenen en animeren.
Maar in de pauzes, bij het uitlaten van de hond, bleek ik ineens zelf in staat waterplanten te herkennen. Gaandeweg was de kennis die ik verbeelde en structureerde toch doorgesijpeld. Echt een verrijking. Want allemaal leuk, die techniek waar ik me aan mijn computer helemaal in kan verliezen. Maar het kan nooit op tegen het "echte werk" van de natuur.
"Op drijfgroen is alles te vinden"
Manden maken leerde ik van meestermandenmaker Leen van der Kamp. Vlottenbouwen van Robert Grootveld en Arno Baan, zijn opvolger. Drijvende Tuinen die wiegelen op het water, daar werd ik als volkstuinliefhebber stil van... groen, bloemen, bomen, vogels en vlinders, op drijfgroen is alles te vinden. De wortels onder de vlotten zijn broed- en schuilplaatsen voor vis. Met afgezonken wilgenmanden, gevlochten in druppelvorm wordt de onderwaterwereld gefilterd. Hier hechten mosselen en sponzen aan en verhogen de biodiversiteit onder water. Ganzen, reigers, futen, meerkoeten, waterhoentjes en zelfs zwanen broeden op de groene drijfparadijzen.
"Water biedt verkoeling, rust en soms bakken vol biodiversiteit"
Waternatuur draagt bij aan de leefbaarheid van het stedelijk gebied. Waar water stroomt kan geen asfalt liggen. Dat is al winst, maar water biedt verkoeling, rust en soms bakken vol biodiversiteit. Onder water is meer aanwezig dan je op het eerste gezicht denkt. In een watergang in Nederland vind je soms wel meer dan 100 soorten. Daar weet bijna niemand iets van – en dat maakt het zo leuk om erover te vertellen. Namens TAUW adviseer ik waterschappen en gemeenten wat een water nodig heeft om diverser te worden bijvoorbeeld een betere oeverinrichting.
Gemeente Amsterdam, Dirk Versluis (IB), Jorine Noordman (IB), Joyce van den Berg, Melvin Stigter, Els Corporaal, Geert Timmermans, Cor Schröder, en alle hulpvaardige mensen bij vergunningen en nautisch beheer (Gemeente Amsterdam)
Michiel Wilhelm (TAUW), Jasper Stroom, Bart Specken, Maarten Ouboter, Gerard ter Heerdt, Marleen van Dusseldorp (Waternet), Yse Tuynman, Marco van Wieringen, Sophie de Wringer, Daan Maassen, Erik Hobijn, Jasper Vermeulen,
Annet Schaap (Netl), Iris Veentjer (Rietgoed), IJzerwaren Winkel Burger & Zn, Dick Van Aalsburg, Basaltex, Jan van Schaik, Jan de Vos (Mandenmakerij de Mythe), Sjarifah Meijerman, Franke van der Laan (Stichting MEERGroen), Jeroen Vrolijk (de Struunhoeve),
Broedplaats De Ceuvel, Marcel van Wees, Christel Lit, Tessa Hermelink, Thijs de Zeeuw,
PK Waterbouw, Bart Verweijen, alle medewerkers van Amsterdams Grachten hout B.V., Gerard, Dennis, Timothy, Sabine, Daria, Christian en Jonathan (KABK)
Hotel Asile Flottant, Bureau Marineterrein Amsterdam, Pension Homeland, Hotel Poppies, WDSTCK, Restaurant V12, Student Experience Amsterdam Amstel, OBS De Nautilus, OBS De Notenkraker, OKT Zuid, Chr. leefgemeenschap Augustanenhof, KB Wachterlied en alle andere locatiepartners
Jasper Riehm (ThatWeirdPlantGuy), Willoasis team, Willow Crew, Kai en Sammy Hielckert, Mittch, Dilara, Tineke, Ronan, Dragos, Kinny en alle andere vrijwilligers.
Sara Hermanides, Froukje Jansen, Ama van Dantzig, Marian Markelo, Lydia Fraaije, Heleen Snoek en de overige ceremoniemeesters en begeleiders van een verbindingsritueel.
Joost Janmaat, Lynn Berger, Maarten Remmers, Otakar Zwartjes, Matthijs Bourdrez, en andere buren die hielpen.
Iedereen die afgelopen 2 jaar mij ontving, hulp bood, inspiratie gaf, kennis deelde, materialen gaf.
En een speciale vermelding voor Pascal Hielckert en Inge Jansen.
.png)
